Borsa Portföy Risk Analizi - 2025

Borsa portföy risk analizi, yatırımcıların sahip oldukları hisse senedi, yatırım fonu ve diğer finansal enstrümanlardan oluşan portföylerinin taşıdığı riskleri ölçen ve değerlendiren kapsamlı bir analizdir. Bu analiz, yatırımcıların portföylerindeki potansiyel kayıp risklerini önceden tespit ederek, gerekli önlemleri almalarına yardımcı olur.

Portföy risk analizi yaparken çeşitli yöntemler ve metrikler kullanılır:

• Volatilite Analizi: Yatırım araçlarının fiyat dalgalanmalarını ölçer
• Beta Katsayısı: Portföyün piyasa hareketlerine olan duyarlılığını gösterir
• VaR (Value at Risk): Belirli bir güven aralığında maksimum kayıp potansiyelini hesaplar
• Korelasyon Analizi: Yatırım araçları arasındaki ilişkiyi ölçer

Portföy risk seviyesi belirlenirken şu faktörler dikkate alınır:

• Yatırım araçlarının volatilitesi
• Portföy çeşitlendirme düzeyi
• Piyasa koşulları ve makroekonomik faktörler
• Yatırım vadesi
• Risk toleransı

Hisse senedi riski ölçülürken aşağıdaki yöntemler kullanılır:

• Standart sapma hesaplaması
• Beta katsayısı analizi
• Teknik analiz göstergeleri
• Finansal rasyolar

Volatilite analizi için kullanılan başlıca araçlar:

• Bollinger Bantları
• ATR (Average True Range)
• Standart Sapma
• VIX Endeksi

SPK risk derecelendirme kriterleri şunları içerir:

• 1 - Çok Düşük Risk: Devlet tahvili, hazine bonosu
• 2 - Düşük Risk: Borçlanma araçları fonu
• 3 - Orta Risk: Dengeli fonlar
• 4 - Yüksek Risk: Hisse senedi fonu
• 5 - Çok Yüksek Risk: Kaldıraçlı işlemler

VaR (Value at Risk) hesaplaması için kullanılan temel formül:

VaR = Portföy Değeri × Volatilite × Güven Düzeyi Katsayısı × Zaman Faktörü

Burada:

• Volatilite: Günlük getiri standart sapması
• Güven Düzeyi: Genellikle %95 veya %99
• Zaman Faktörü: Elde tutma süresine göre değişir

Portföy çeşitlendirmesi risk azaltma konusunda şu şekilde etkili olur:

• Farklı sektörlere yatırım yaparak sektör riskini azaltır
• Farklı varlık sınıfları kullanarak sistematik olmayan riski minimize eder
• Coğrafi çeşitlendirme ile ülke riskini dağıtır
• Vade çeşitlendirmesi ile zamanlama riskini azaltır

Beta katsayısı yorumlanırken şu değerler dikkate alınır:

• β > 1: Piyasadan daha riskli
• β = 1: Piyasa ile aynı risk
• β < 1: Piyasadan daha az riskli
• β = 0: Piyasa ile ilişkisiz
• β < 0: Piyasa ile ters ilişkili

TEFAS platformunda risk raporlarına ulaşmak için:

1. TEFAS web sitesine giriş yapın
2. İlgili fonun detay sayfasına gidin
3. Risk ve getiri sekmesini seçin
4. Risk göstergelerini inceleyin

Serbest fonların yüksek risk seviyesinin nedenleri:

• Kaldıraçlı işlem yapabilmeleri
• Yoğunlaştırılmış pozisyon alabilmeleri
• Türev ürünleri kullanabilmeleri
• Esnek yatırım stratejileri izleyebilmeleri

Portföy stres testi senaryoları şunları içerir:

• Piyasa çöküşü senaryosu
• Faiz artışı senaryosu
• Kur şoku senaryosu
• Likidite krizi senaryosu
• Sektörel kriz senaryosu

Korelasyon analizi risk yönetiminde şu amaçlarla kullanılır:

• Portföy çeşitlendirmesi optimizasyonu
• Hedge stratejilerinin belirlenmesi
• Risk yoğunlaşmasının tespiti
• Varlık dağılımı kararları

En etkili risk yönetimi araçları:

• Stop-loss emirleri
• Portföy çeşitlendirmesi
• Opsiyon stratejileri
• Risk analiz yazılımları
• Teknik analiz göstergeleri

Borsa çöküşünün portföy riski üzerindeki etkileri:

• Volatilite artışı
• Korelasyonların yükselmesi
• Likidite azalması
• Sistematik riskin artması

Portföy optimizasyonunda kullanılan başlıca modeller:

• Markowitz Ortalama-Varyans Modeli
• CAPM (Sermaye Varlıkları Fiyatlama Modeli)
• Black-Litterman Modeli
• Risk Paritesi Modeli

Portföy riski, portföydeki varlıkların standart sapmaları, korelasyonları ve ağırlıkları kullanılarak hesaplanır. Temel formül şöyledir:

Portföy Riski = √(Σ(wi × wj × σi × σj × ρij))

Burada:

• wi, wj: Varlıkların portföydeki ağırlıkları
• σi, σj: Varlıkların standart sapmaları
• ρij: Varlıklar arası korelasyon katsayısı

Risk analizi en az ayda bir kez yapılmalıdır. Ancak piyasa koşullarındaki önemli değişiklikler, portföy kompozisyonundaki değişiklikler veya risk toleransındaki değişimler durumunda daha sık yapılması önerilir.

Yatırım araçları risk seviyelerine göre şöyle sıralanabilir (düşükten yükseğe):

1. Devlet tahvilleri
2. Yüksek dereceli kurumsal tahviller
3. Büyük ölçekli şirket hisseleri
4. Küçük ölçekli şirket hisseleri
5. Türev ürünler
6. Kaldıraçlı işlemler

Temel risk yönetimi stratejileri şunlardır:

• Portföy çeşitlendirmesi
• Stop-loss kullanımı
• Hedge işlemleri
• Pozisyon büyüklüğü kontrolü
• Düzenli risk analizi